Yas Süreci Nedir?
- Ebru Akkoyun
- 28 Şub 2024
- 5 dakikada okunur
Yas süreci, sevilen kişi ya da kişileri kaybetme sonrasında yaşadığımız duygusal, zihinsel ve fiziksel tepkileri barındıran acı verici bir deneyim halidir.
Yas süreci, doğal bir süreçtir ve kısa bir sürede sona ermesini beklemen gerçekçi değildir. Bu sürecinde geriye dönüşler yaşayabilirsin ve bu olağan bir durumdur.
Bu süreçte acı, öfke, inkar, kabul süreçlerini yaşayabilirsin. Fakat her insan yas sürecini farklı yaşar. Bu sürecinin her anını anlamak, senin çıkışı bulabilmen için oldukça önemlidir. Şimdi sana bu aşamaları basit bir şekilde anlatmak istiyorum.
Yas Süreci Aşamaları Nelerdir?
Yas süreci aşamaları kişiden kişiye değişmekle beraber, temel olarak 5 aşamadan oluşur. Yas sürecinin aşamalarını anladığında kendini ve sürecini daha net değerlendirebileceksin.
İnkar Evresi
Yas sürecinde inkar, kaybı kabul etmede zorlanman ve kaybı reddetmendir. İnkar, çoğu zaman yas sürecinin başlangıcında görülür.
Pazarlık Evresi
Kaybını kabul etmekte zorlanman ve bunun yerine kaybı geri getirmeye veya değiştirmeye çalışman ile karakterizedir. Bu aşamada, genellikle "keşke" veya "ne olursa olsun" gibi ifadelerle dolu olabilir.
Öfke Evresi
Öfke; kaybınla ilgili yaşadığın acının ifade etme yollarından biridir. Kayıp hakkında hissedilen çaresizlik, adaletsizlik veya kızgınlığı dışa vurma duygusu olarak görülür.
Depresyon Evresi
Kaybın getirdiği acı, üzüntü, çaresizlik duyguları ve boşluk hissi depresyonu tetikleyebilir. Bu evre de yine diğer evreler gibi doğal iyileşme sürecinin bir parçası olabilir. Fakat bu evre nispeten diğer evrelere göre kaybı yaşayan kişiyi daha kritik bir sürece götürebilir.
Kabullenme Evresi
Yas sürecinde, kaybınla ilgili gerçeği kabul etmeye başladığın ve duygusal iyileşme sürecinde ilerlediğini gösteren aşamadır. Artık gerçeklikle nasıl yaşamaya devam edebileceğine daha rahat bakabilirsin.
Kaybın hangi evresinde olduğunu görebilmen, kendin ve çevrendeki insanlar ile olan temasınla mümkün olabilir.
Her evre buradaki belirtildiği gibi yaşanmayacağı için kendini örneğin ‘ben öfke evresindeyim’ diye damgalamaman gerekir. Çünkü evreler bu sırada yaşanmayabilir.
Bu süreçte ortaya çıkan olumsuz düşüncelerin ve bunu hayatı zorlaştıran davranışların izleyebilir. Kayıp sonrası yaşanan bu doğal süreç aslında bir süreliğine iyileştiricidir. Genellikle, zaman içinde hayatın normal akışına dönebilir.
Yas Tepkileri Nelerdir?
Bu yas sürecinde bir takım tepkiler de görebilirsin. Fakat unutmaman gerekir ki her insan birbirinden farklı yas tepkileri gösterebilir.
Kaybı yaşadığın durumu sürekli hatırlama, kayba inanmaman, kendini suçlayıcı düşüncelerin, dikkat sorunların, bellek sorunların (unutkanlık), başkaları tarafından anlaşılmadığını düşünmen vs. gibi zihinsel tepkilerin,
Suçluluk, pişmanlık, öfke duyma, yalnızlık, karamsarlık, terkedilmişlik, umutsuzluk, değersizlik ve boşluk hisleri vs. gibi duygusal tepkilerin,
Çabuk yorulma veya halsizlik, eklem ve kas ağrıları, gerginlik, tedirginlik, uyku sorunları vs gibi bedensel tepkilerin,
Kaybına ait anılardan kaçmak ile anıları görmek ve konuşmak istememek; uykunda ve iştahında değişiklikler; hissizlik ve tepkisizlik hallerin; ilaç, alkol, sigara ya da uyuşturucu madde kullanma veya kullanım sıklığını/miktarını artırma isteği vs gibi davranışsal tepkilerin görülebilir.
Kendimizi duymadığımızda ve görmediğimizde, başkaları tarafından duyulmadığımız ve görülmediğimizde, ihmal edildiğimizde; travmatize olma ihtimalimiz, kayıp ve yas ile mücadele edebilmemiz zorlaşabilir.
Biliyoruz ki yas patolojik ve hastalıklı bir süreç değil, olağan ve beklendik bir süreçtir. Yaşanmadığı veya yaşamadığı durumda olağan olmayan yas yani gecikmiş, travmatik veya patolojik bir yas sürecinden bahsedilebilir.
Yas süreci; olağan haliyle çok yorucu bir süreçken, olağan olmadığı haliyle yaşandığı durumda hayatının bir zindana dönüşmesi kaçılmaz olabilir. Burada kayıp ve yas terapisinden bahsetmek gerekir ve bu desteğin alınması da yine kaçılmaz olması gerekir.
Bundan önce sen neler yapabilirsin önce buna bakalım. Ama bu süreçte de yine yas terapisi çalışan bir profesyonelle bakabilirsin.
Yas Sürecinde Neler Yapılmalı?
Kendine destek kapsamında ‘yas sürecimde kendim için neler yapabilirim?’ sorusuna yanıt bulman kolay olmasa da hatta çoğu zaman aklımıza böyle bir soru gelmese de bunu yapman gerekiyor.
Kendine ve duygularının yaşanmasına, akmasına izin ver.
Sevdiklerinizle yan yana dur.
Kaybından önce sana iyi gelebilen meditasyon, dua, spor, yoga, nefes egzersizi veya çeşitli diğer hobiler gibi işlevsel rahatlama yollarını hatırla. Eğer yoksa şimdi sana iyi geleni bul.
Rutinin sarsılabildiği bu süreçte tekrar bir rutin oluşturmaya çalış. Hayat devam ediyor demek çok zor biliyorum. Fakat kayıptan sonra da yaşamın anlamını görmen sana iyi gelecek. Çünkü yaşamın anlamı bir yandan o acıyla yaşabilme halidir. Yaşamın anlamıyla birlikte geleceğe bir ışık arala.
Uyku, beslenme gibi temel ihtiyaçlarını gözden geçirmenin yanı sıra öz bakımını gözden geçir.
Kişisel sınırlarını bak, ihtiyacın olduğunda hayır diyebil, kendine haksızlık etme ve herhangi birini yapmak için kendini zorlama, kendine zaman ver. Sadece izin ver ve bırak aksın.
Son olarak; kaybın kabulünün hemen olması mümkün değil, ne zaman bilemeyiz elbette fakat kabullenmeye de ihtiyaç var.
Unutma; yaşam hem yas tutma eylemi hem de yeşertme eylemidir. Ve yas illa ki sevilen kişinin kaybından sonra değil her an geride bıraktıklarımız herhangi bir özne ya da nesnenin kaybında da yaşanabilir.
Yas Süreci Ne Kadar Sürer?
Her insan parmak izi gibi biriciktir, bu sebeple yas süreçleri de birbirinden farklıdır. Bu yüzden sürenin uzunluğu kişiden kişiye değişebilir.
Genellikle ise yas süreci birkaç aydan birçak yıla kadar sürebilir. Ve yine altı ay ila bir buçuk yıl arasında olağan kabul edilen bu süreç elbette ki değişkenlik gösterebilir.
Bu durum yaşadığın kaybın kim olduğu, nasıl ve ne koşullarda kaybettiğin, daha önce kayıp yaşayıp yaşamadığın, kayıp sonrası yaşamdaki destek mekanizmalarına göre değişebilmektedir. Her nasılsa sen ötekinden daha güçsüz değilsin ve kişiye göre değişebilen bir süreçtir.
Kim kaybını her nasıl yaşıyorsa yaşasın profesyonel bir destek almayı düşünebilir. Bunları yapabilirsen de yapamasanda yas terapisi diye bir destek var. Bunu daha önce duymuş muydun?
Yas Terapisi Nedir?
Yas sürecin nasıl geçerse geçsin oldukça zor bir hal olduğu için kendine bakım ve iyileşme sürecine girmen elzemdir.
Travmatik veya değil yas sürecine dair profesyonel bir destek alman gerekebilir. Kayba dair yaşanan derin üzüntü, yas sürecinin ızdırabı, vedalaşamama ve belki de kaybın kendisini bırakamama hali kayıp ve yas terapisi altında çalışılır.
Ruhsal travma da yas sürecinin önemli parçalarından biridir. Bunun farkında olmak gerekir.
Son olarak; kayıp ve yas sürecini bizlere şeffaf ve hakiki bir şekilde anlatan ve benim de yas sürecimi kolaylaştıran bir alıntıyı paylaşmak isterim.
"Sevdiğini kaybedince, insanın yüreğinde kırk mum yanarmış. Sonra her geçen gün de mumlardan biri sönermiş. En sonunda geriye bir mum kalırmış. O tek mum, yaşam boyu sönmezmiş, insan ölünceye dek içinde yanarmış…
...İnsan sevdiklerini yitire yitire yaşar; yıllar geçtikçe, yanan ve sönen mumlar birbirine karışır... Öyle ki gönlünde hangi mum kimin için yanıyor bilemezsin; mumun alevinde sevdiğinin kimliğini göremezsin, yalnız belli belirsiz bir acının dumanı titreşir…
...Zaman geçtikçe acı uslanır, akıllanır, bilgeleşir; hüzne dönüşür; yara kapanmıştır; ama inceden inceye sızlar.'
İlhan Selçuk - Duvarın Üstündeki Tilki
En sonunda geriye kalan mum!
Kendine iyi davran. Yarın değil bugün, görüşmek üzere. 15 dakikalık ücretsiz öngörüşme randevunu aşağıdaki butona tıklayarak alabilirsin.
Yas Süreci Hakkında Sıkça Sorular Sorular
Yas sürecine dair neler yazarsam yazayım bu süreç için yeterli gelmeyebilir. Fakat biraz olsun süreci hafifletmesine destek olur. Şimdi bu blogla ilgili merak ettiğin başka soruları da aşağıda bulabilirsin.
Yas Sürecini başkalarıyla paylaşmalı mıyız?
Yas sürecini başkalarıyla paylaşıp paylaşmaman tamamen sana bağlıdır. Ancak, genellikle kendini hazır hissettiğinde yas sürecini paylaşmanın faydalı olduğunu deneyimleyebilirsin.
Özellikle aile, partner, arkadaş gibi yakın ilişkilerle yas sürecini paylaşman, seni de karşındakini de hafifletecektir. Birbirinizi incitmeden, yas süreci karşılaştırması yapmadan, olabildiğince dinlemeye ve anlamaya çalışmak destekleyici olacaktır.
Güvendiğin başkalarıyla paylaşımda bulunman, yaşadıklarının olağan olduğunu anlamanı kolaylaştırır. Aklında bulunsun, topluluk iyileştirir.
Başkalarıyla paylaştığında belki paylaştığın kişilerinde destek alma süreçlerine katkın olabilir.
Yas sürecini paylaşman tamamen senin sınırların ve tercihlerinle ilgilidir. Önemli olan kendi ihtiyaçlarını ve sınırlarını anlamaya çalışman ve bu doğrultuda hareket etmendir.
Bir kaybın ardından nasıl destek verilir?
Kayıp yaşayan kişinin duygularını dinlemeye ve anlamaya çalışman ona söyleyecek bir şey olmasa da iyileşme sürecine en büyük katkın olur.
Günlük işlerine ve rutinlerine dönmesine kendisini zorlamadan destek olabilirsin.
Kendisini anlamaya çalışmakla birlikte istediği zamanlarda yalnız kalmak istemesine saygı duyman gerekir.
Destek verdiği kayıp yakının sana ihtiyacı olduğunda ulaşabilmesi elzemdir. Kaybı yaşayan kişiye destek vermek bazen ‘elimden bir şey gelmese de, ne diyeceğimi bilemesem de’ burdayım diyebilmektir.
Bir kaybın ardından nasıl destek alınır?
Kendi ihtiyaçlarını tanıyıp, destek almanın önemini anlayabilmen ve bu yönde adımlar atabilmen önemlidir.
Uygun beslelenmen, yeterli uyuyabilmen, düzenli hareketli yaşam gibi kendine iyi bakım pratikleri oluşturman hem zihinsel hem de fiziksel sağlığını destekleyecektir.
Aile, partner, arkadaş gibi yakın ilişkilerden gelen desteğin hazır hissedildiğinde alınması iyileşme sürecine oldukça katkı sağlar.
Yas terapisi çalışan bir terapistten destek alabilmen iyileşme sürecini destekleyecektir.
Comments